"Tôi thử theo công thức chia tiền 50–30–20 được đúng một tuần rồi bỏ cuộc", chị Thu Huyền (35 tuổi, mẹ hai con, sống ở Đà Nẵng) thẳng thắn kể.
Vốn là người khá chỉn chu, chị quyết định lập ngân sách theo lời khuyên của một blogger tài chính nổi tiếng. Nhưng khi thực tế “đụng” vào chi phí học thêm, sữa, bỉm, tiêm phòng, tiền sắm đồ dùng đầu năm học… thì con số đẹp như mơ kia trở nên xa vời với ví tiền thật.
Ngân sách 50–30–20 là gì? – Giải thích siêu đơn giản
Công thức này chia tổng thu nhập ròng hàng tháng (tức tiền thật bạn nhận được sau thuế và các khoản trừ lương) thành 3 phần:
- 50% cho chi tiêu thiết yếu (Needs): nhà ở, điện nước, thực phẩm, học phí, đi lại…
- 30% cho mong muốn cá nhân (Wants): ăn ngoài, du lịch, mua sắm không thiết yếu.
- 20% cho tiết kiệm hoặc trả nợ: tiền gửi ngân hàng, bảo hiểm, đầu tư, quỹ khẩn cấp...
Ví dụ, thu nhập ròng của bạn là 15 triệu/tháng, thì lý tưởng:
| Mục | Số tiền (VNĐ) |
|---|---|
| Thiết yếu (50%) | 7.500.000 |
| Mong muốn (30%) | 4.500.000 |
| Tiết kiệm (20%) | 3.000.000 |
Vậy với phụ nữ đang nuôi con, công thức này có “xài được” không?
Câu trả lời thực tế là: có thể dùng – nhưng cần điều chỉnh linh hoạt. Vì sao?
1. Tỷ lệ 50% cho chi thiết yếu thường không đủ
Đặc biệt với gia đình có con nhỏ, “thiết yếu” không chỉ là tiền ăn – ở, mà còn là:
- Sữa, tã, dinh dưỡng
- Học phí mầm non, tiểu học tư thục
- Tiêm phòng, khám bệnh
Tổng chi thiết yếu có thể chiếm tới 60–70% thu nhập, đẩy các khoản khác vào thế… thắt lưng buộc bụng.
2. Mục “mong muốn” nhiều khi bị ép xuống 0%
Nhiều mẹ nuôi con chấp nhận hy sinh gần như hoàn toàn “mong muốn cá nhân”: không café, không mua sắm, không nghỉ ngơi.
Nhưng nếu cắt bỏ hoàn toàn, tinh thần dễ bị bào mòn, và dễ "bùng nổ chi tiêu" vào một lúc yếu lòng nào đó.
Giải pháp: Điều chỉnh ngân sách phù hợp hơn với mẹ có con nhỏ
Không phải cứ đúng 50–30–20 mới là thành công tài chính. Quan trọng là bạn có biết mình đang tiêu tiền theo tỷ lệ nào – và có kiểm soát nó hay không.
Gợi ý phiên bản thực tế hơn:
60 – 20 – 20- 60% chi thiết yếu (có con nhỏ nên phần này “phình to”)
- 20% tiết kiệm hoặc quỹ tương lai của con
- 20% cho bản thân – nhưng linh hoạt
70 – 10 – 20Nếu thu nhập thấp hơn, phần chi thiết yếu có thể lên tới 70%, còn lại:
- 10% cho nhu cầu tinh thần (một món ăn ngon, một lần xem phim)
- 20% cho tiết kiệm (có thể là gửi góp định kỳ, mua vàng nhỏ giọt)
Một số mẹo nhỏ giúp mẹ áp dụng ngân sách linh hoạt
- Ghi lại chi tiêu theo nhóm 3 màu: Xanh (thiết yếu), Cam (mong muốn), Tím (tiết kiệm). Dễ hình dung hơn là bảng excel cứng nhắc.
- Tách tài khoản hoặc dùng ví phụ để “cất riêng tiền tiết kiệm ngay đầu tháng”. Như vậy sẽ không tiêu lẫn vào nhau.
- Giữ ít nhất 1 khoản “cho bản thân” – dù chỉ 200.000/tháng. Có một khoản này sẽ giúp bạn giữ tinh thần và không bị ức chế tài chính.
Chị Huyền nói gì sau 3 tháng điều chỉnh lại ngân sách?
“Tôi không còn cố nhét mình vào công thức 50–30–20 nữa. Tôi làm phiên bản 65–15–20: vừa đủ lo cho hai đứa nhỏ, vừa có 1 khoản gửi ngân hàng cố định mỗi tháng.”
Cảm giác kiểm soát được tiền và biết rằng mình không hy sinh quá nhiều cho con mà quên mất chính mình, theo chị, là thay đổi lớn nhất.
Lời kết:
"Ngân sách 50–30–20" là một công cụ giúp bạn chia tiền thông minh – không phải để ép bản thân sống máy móc. Với phụ nữ nuôi con, điều quan trọng là:
- Biết mình đang ở đâu trong dòng tiền
- Dám điều chỉnh công thức cho phù hợp
- Và không quên để lại một khoản “cho chính mình sống vui”
“Giải ngố tài chính” sẽ trở lại với bài tiếp theo: “Tư duy trả mình trước là gì – và vì sao phụ nữ cần học cách giữ lại tiền cho bản thân trước tiên?”.
