Tỷ phú Jeff Bezos từng nhiều lần tuyên bố sẽ dành phần lớn tài sản cho các hoạt động từ thiện. Trong các cuộc phỏng vấn công khai, ông khẳng định sẽ “tặng phần lớn khối tài sản khổng lồ” trong suốt cuộc đời, với trọng tâm là chống biến đổi khí hậu và giải quyết các vấn đề xã hội cấp bách như vô gia cư hay giáo dục trẻ em nghèo. Tuy nhiên, khi so sánh những tuyên bố mạnh mẽ này với các con số thực tế, người ta bắt đầu đặt ra câu hỏi: Liệu Jeff Bezos có thực sự đang từ thiện đúng như những gì ông cam kết?
Tài sản ròng của Jeff Bezos hiện dao động quanh mức 244 tỷ USD. Trong khi đó, theo thống kê của Forbes tính đến cuối năm 2024, tổng số tiền ông đã quyên góp cho từ thiện trực tiếp mới chỉ khoảng 3–4 tỷ USD – tức tương đương chưa đầy 2% tổng giá trị tài sản. Phần lớn các khoản đóng góp này đến từ hai quỹ chính mà ông lập ra là Bezos Earth Fund (chuyên đối phó với biến đổi khí hậu) và Day One Fund (nhằm mục đích hỗ trợ người vô gia cư và giáo dục trẻ em tại Mỹ).
Dù hai quỹ này công bố nhiều kế hoạch tài trợ lớn, nhưng tốc độ giải ngân thực tế bị đánh giá là rất chậm. Riêng Bezos Earth Fund, được ra mắt từ năm 2020, đến năm 2024 mới giải ngân hơn 1,5 tỷ USD – chỉ bằng khoảng 15% giá trị cam kết ban đầu. Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở Day One Fund, vốn từng công bố một khoản tài trợ 2 tỷ USD, nhưng phần lớn đều chưa được công khai minh bạch.
Việc Bezos trước đó không ký tên vào “The Giving Pledge” – cam kết công khai từ thiện ít nhất một nửa tài sản của các tỷ phú do Warren Buffett và Bill Gates khởi xướng – khiến người ta càng nghi ngờ về mức độ nghiêm túc của ông với tuyên bố “cho đi phần lớn tài sản”. Những người nổi tiếng đã ký tên bao gồm vợ cũ của Bezos bà MacKenzie Scott, Michael Bloomberg, Elon Musk, George Lucas, Mark Zuckerberg và lời cam kết thường đi kèm với lá thư nêu rõ động lực làm từ thiện.
“Jeff Bezos chỉ đưa ra những thông báo quan trọng nhưng không làm rõ chi tiết”, Rhodri Davies, nhà sáng lập trang web chuyên về phân tích Why Philanthropy Matters nói.
Nhiều người cho rằng động lực thúc đẩy Jeff Bezos làm từ thiện chỉ đơn thuần đến từ việc Amazon đang ngày càng chịu sự giám sát chặt chẽ. Giữa đại dịch, gã khổng lồ bán lẻ này thu về khoản lợi nhuận đáng kinh ngạc khi nhu cầu mua sắm trực tuyến bùng nổ, để rồi giờ đây đối mặt với làn sóng dư luận phẫn nộ do tăng giá và bất bình lao động. Theo một cuộc khảo sát của CNBC thực hiện với 10.000 người Mỹ, phần lớn đều cho rằng quy mô ‘bán mọi thứ trên đời’ của Amazon có thể gây hại cho các doanh nghiệp nhỏ.
Không đưa ra thông tin chi tiết về cá nhân hay tổ chức nào được trao tặng, song Jeff Bezos vẫn cam kết đóng góp hàng tỉ USD cho hoạt động ứng phó biến đổi khí hậu, đồng thời trao tặng hàng trăm triệu USD tới một số tổ chức, trong đó có viện bảo tàng hàng không vũ trụ quốc gia Smithsonian. Có ý kiến cho rằng tầm nhìn của ông là sai lầm và rời rạc, trong khi số khác lại yêu mến cách ông cho đi bởi chúng không hề phô trương hay cường điệu.
Trước năm 2018, tỷ phú Jeff Bezos không từ thiện nhiều. Đây là một trong số những nguyên nhân khiến ông nhận về làn sóng chỉ trích dữ dội sau khi tổng tài sản chạm mốc 100 tỷ USD vào cuối năm 2017. Kể từ đó, vị tỷ phú này mới đẩy mạnh làm từ thiện.
“Biến đổi khí hậu là mối đe dọa lớn nhất đối với hành tinh của chúng ta. Tôi muốn làm việc cùng với những người khác để tìm ra cách thức chống lại tác động tàn khốc này trên hành tinh của chúng ta”, Jeff Bezos nói và lưu ý rằng công cuộc này cần sự chung tay của rất nhiều các tổ chức, cá nhân.
Sau khi rời khỏi chiếc ghế CEO, Bezos có thêm nhiều thời gian hơn cho hoạt động cho đi của mình. Trong một bài phỏng vấn, ông cho biết đang chi “rất nhiều tiền” vào quỹ Trái đất Bezos như một cách để đáp trả lại những chỉ trích rằng bản thân chỉ đổ tiền vào du hành không gian.
Thông thường, người giàu thường sẽ đợi đến ‘lúc chạng vạng’ mới ban tặng tài sản. Mô hình cũ này được Andrew Carnegie và John Rockefeller gọi là chu trình “Bạn kiếm tiền - Mọi người ghét bạn - Sau đó bạn mới bắt đầu cho đi”. Tuy nhiên hiện tại, trước áp lực từ phía công chúng ngày càng lớn, những tỷ phú như Jeff Bezos không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc tăng cường rót tiền vào các quỹ nhân văn.
Theo các chuyên gia, hoạt động từ thiện có thể là một nỗ lực nhằm giúp Jeff Bezos xóa bỏ định kiến tiêu cực. Sau vụ sụp đổ của sàn giao dịch tiền số FTX, khái niệm “kiếm tiền để cho đi” bất ngờ xuất hiện ở khắp mọi nơi. Phiên bản lòng vị tha hiệu quả của Bankman-Fried lập luận rằng một người nên tối đa hóa sự giàu có của mình vì điều đó đồng nghĩa với việc họ có thể tối đa hóa số tiền mà mình có thể cho đi.
Quay lại với câu chuyện hiện mới chỉ cho đi chưa đến 2% tổng tài sản, Jeff Bezos có thể lập luận rằng ông cần thời gian để phân phối tài sản một cách có trách nhiệm, và rằng ông muốn tạo ra sự thay đổi bền vững hơn là “đưa tiền cho đẹp hình ảnh”. Sự đối lập là rất rõ nét khi so sánh với vợ cũ của ông – MacKenzie Scott bởi ngay sau khi ly hôn và nhận được khoảng 35 tỷ USD từ cổ phiếu Amazon, bà đã nhanh chóng ký tên vào Giving Pledge và thực hiện các khoản quyên góp với tốc độ chưa từng có.
Chỉ trong vòng 5 năm, Scott đã trao đi hơn 19 tỷ USD cho hàng nghìn tổ chức phi lợi nhuận, hỗ trợ phụ nữ, người da màu và các sáng kiến công bằng xã hội. Hình ảnh một người phụ nữ âm thầm, từ chối phỏng vấn truyền thông, nhưng đều đặn quyên tặng hàng trăm triệu USD mỗi quý, trái ngược hoàn toàn với Bezos – người thường xuyên được truyền thông đưa tin về những chuyến bay không gian, các thương vụ đầu tư xa xỉ và các khoản “cam kết từ thiện” chưa rõ khi nào sẽ thành hiện thực.
Nhiều nhà quan sát chỉ ra rằng, mặc dù Bezos nói nhiều về từ thiện, ông vẫn dành phần lớn tâm trí và tài sản cho các dự án mang tính cá nhân và thương mại, đặc biệt là Blue Origin – công ty du lịch không gian mà ông đang rót hàng tỷ USD để cạnh tranh với SpaceX của Elon Musk. Trong một cuộc phỏng vấn năm 2022, Bezos thậm chí nói rằng “cách tốt nhất để sử dụng khối tài sản khổng lồ này là đưa nó vào công cuộc xây dựng nền kinh tế không gian”. Một tuyên bố có thể truyền cảm hứng, nhưng cũng tạo cảm giác xa rời thực tế trong bối cảnh hàng triệu người trên thế giới vẫn đang đối mặt với đói nghèo, thiên tai và bệnh tật.
Các nhà hoạt động môi trường cũng không hoàn toàn ủng hộ Bezos Earth Fund. Một số tổ chức như Greenpeace từng chỉ trích rằng quỹ này tài trợ cho những dự án “an toàn”, mang tính hình ảnh hơn là đi trực diện vào các vấn đề cốt lõi như khai thác dầu khí hay biến đổi hệ sinh thái. Bản thân Amazon – công ty gắn liền với tên tuổi của Bezos – cũng nhiều lần bị phanh phui vì phát thải khí nhà kính lớn, điều kiện lao động khắc nghiệt và các chính sách thuế gây tranh cãi.
Vấn đề nằm ở chỗ: từ thiện ở quy mô của một tỷ phú không chỉ là chuyện quyên bao nhiêu tiền, mà còn là chuyện cho như thế nào, vào lúc nào, và vì ai. Việc Jeff Bezos chưa ký cam kết Giving Pledge khiến nhiều người cho rằng ông muốn giữ quyền chủ động tối đa về thời điểm và phương thức quyên tặng. Nhưng cũng vì thế mà công chúng không có cơ chế giám sát nào để biết liệu ông có thực sự “cho đi phần lớn tài sản” như lời nói trước đó.
Mới đây nhất, đám cưới xa xỉ 50 triệu USD của Jeff Bezos và Lauren Sánchez càng khiến dư luận dậy sóng. Lễ cưới diễn ra từ ngày 26–28/6/2025, bao gồm nhiều hoạt động chính: tiệc chào đón sang trọng, buổi lễ chính tại hòn đảo San Giorgio Maggiore cùng buổi đại tiệc tại khu Venetian Arsenal. Bezos và Sánchez cũng tổ chức buổi pajama party kéo dài đến 4 giờ sáng cho khoảng 200–250 khách mời được chọn lọc kỹ càng, trong đó có Oprah Winfrey, Bill Gates, Leonardo DiCaprio, Tom Brad… Nhiều người cho rằng với số tiền này, vị tỷ phú có thể giúp đỡ rất nhiều người nghèo đang loay hoay với lạm phát và suy thoái kinh tế luẩn quẩn.
Theo: The Vox, CNN
